CULTURED REEKS
'Go with the flow' they said, 'it will be fun' they said. I guess not like this?
Heeft iemand er ooit wel eens bij stilgestaan hoe vreemd het eigenlijk is om te zeggen dat je gewoon moet meebewegen met de flow? Ik bedoel, welke flow? Waar komt die flow vandaan? En nog belangrijker, wie of wat ‘leidt’ deze flow? Als namelijk niets het leidt, hoe weet ik dan of de flow wel een goede afloop heeft en of ik dat dus überhaupt wil volgen?
Goed - mogelijk maak ik de uitspraak iets letterlijker dan het bedoeld is, maar heb je hier ooit wel eens over nagedacht? Waarschijnlijk heb je de uitspraak zelf wel eens gebruikt - heb je er toen ook bij stilgestaan wat dat nou eigenlijk betekent, een flow? En sterker nog, waarom je er in hemelsnaam op zou meebewegen??
Het is mij opgevallen dat tegenwoordig bepaalde levensmotto's veel worden benadrukt. 'Go with the flow', ‘follow your feelings’, ‘live your truth’, en ga zo maar door. Deze uitspraken klinken allemaal heel leuk en aardig, maar is dat wel echt zo? Door hun populariteit - net zoals veel heersende onderwerpen in de cultuur - hebben ze een aannemelijkheid. Raar, want iets dat op grote schaal wordt uitgedragen, hoeft niet meteen goed te zijn. Daar komt nog eens bij dat een tegengeluid maar weinig wordt gehoord.
In deze blog wil ik daar verandering in brengen. Ik neem enkele van deze bekende uitspraken onder de loep en geef er een andere blik op. Dit is de eerste blog in een reeks waarin ik inga op populaire onderwerpen uit de huidige cultuur om er een ander perspectief op te geven. Let’s go!
Go with the – what?
De meesten kennen - en dus gebruiken - 'go with the flow' als een geruststellende uitspraak. ‘Ah, maak je niet zo druk. Go with the flow’ – je kent het wel. Het is dus vooral een uitspraak die tussen neus en lippen door wordt gezegd. Enkele decennia geleden - in de jaren zestig - had het echter een prominentere rol. 'Go with the flow' deed toen zijn intrede als een manier van leven. Ook wel gekenmerkt als het 'meebewegen op de flow van het leven'.
Het probleem hiermee - dat ik net al kort aankaartte - is dat het heel vaag is. Het impliceert dat op een manier ‘iets’ ervoor zorgt dat het goed komt, maar wat dat is, blijft echter abstract. Dat is tevens het geval wanneer je het 'het lot' of 'het universum' noemt - allemaal blijven ze vaag over hun hoedanigheid. Om dit dus echt als levenswijze te gebruiken, is de hamvraag: zorgt dit ‘iets’ er echt voor dat dingen goed lopen of is het gewoon toeval?
Als de flow wél de oorzaak is van hoe dingen lopen, dan betekent dat de flow autoriteit heeft. Dat brengt weer een paar implicaties met zich mee. Zo zou de flow dan persoonlijke eigenschappen moeten hebben zoals een bewustzijn en logica om dingen te aanschouwen, en aan de hand daarvan keuzes te maken. Daarnaast moet het meer kennis en macht hebben dan wij mensen om überhaupt in staat te zijn onze levens te leiden. Is daar echter allemaal geen sprake van, dan is er dus geen autoriteit en is het dus stom geluk dat dingen goed lopen.
Als we kijken naar de 'go with the flow' filosofie, dan zien we echter dat het het idee van een autoriteit ontwijkt. Naast het idee dat je moet meebewegen met waar het leven je brengt, leert het namelijk om daar tevreden mee te zijn. Dat kapt de toelichting voor de hogere autoriteit erachter dus geheel af.
Sommigen zouden kunnen stellen dat dit niet hoeft te betekenen dat er geen hogere autoriteit is bij de flow, maar daar ka nik niet akkoord mee gaan. De filosofie zegt eigenlijk gewoon geen vragen te stellen en gewoon tevreden te zijn, en wanneer dat het geval is weet je al dat er geen verdere inhoud te vinden is. Daarbij zijn er nog een paar andere problemen met het 'simpelweg tevreden zijn'.
Zo is het te kortzichtig om te denken dat wanneer je dingen accepteert, dat rust geeft. Op de korte termijn misschien, maar wanneer de problemen aanhouden geeft dat echt geen rust. Uiteraard zijn er zaken waar we geen invloed op hebben - daar zorgen over maken, heeft inderdaad weinig zin. Maar, je niet druk laten maken of ergens mee tevreden zijn, zijn twee heel verschillende dingen. Bij het eerste laat je jezelf niet negatief beïnvloeden door iets waar je toch niks mee kan. Het tweede is een ‘steek je kop in het zand’ mentaliteit. Het negeert compleet de noodzaak om verantwoordelijkheid te nemen en dingen te veranderen. Dat is waar het gevaar van 'go with the flow' ligt. Er is totaal geen sprake van verantwoordelijkheid, want ‘de flow’ fixt het wel.
don't hate the player, hate the flow
Het is heel makkelijk om een situatie als ‘buiten mijn doen’ te bestempelen. Op die manier heb je een snelle rechtvaardiging om niks te hoeven doen en kan je verantwoordelijkheid omzeilen. Heel fijn, want verantwoordelijkheid dwingt assertiviteit en wie zit daarop te wachten? Geloof me, ik ben de eerste die vooral níet assertief wil zijn.
Echter, ik heb vaak genoeg meegemaakt dat dingen waarvan ik dacht dat ze buiten mijn macht lagen, toch beweegbaar bleken te zijn. ‘Simpelweg’ door moeite en tijd erin te steken. Daarbij, wat nou als de flow je een kant op wijst, waar je helemaal niet naartoe wilde? Is dat een teken van het universum of tijd om het heft in eigen handen te nemen?
Het accepteren van de dingen zoals ze zijn, is dus enorm downplayen van jezelf. Misschien komt iets inderdaad vanzelf wel goed, maar hoeveel beter had je kunnen krijgen wanneer je wel iets had gedaan? Jouw leven is super waardevol, het is dan zo jammer als potentie wordt weggegooid enkel omdat de makkelijke weg fijner aanvoelt. Want hoe lang blijft de makkelijke weg fijn voelen? Wat nu goed gaat hoeft de volgende keer niet zo af te lopen.
Het is dus pure naïviteit is om je leven over te laten aan alle winden van het leven. Niet te vergeten hoe vermoeiend dat is. Steeds wanneer er iets op je pad komt, moet je daar maar weer op meehobbelen en incasseren. In plaats van dat jij de bestuurder bent van jouw leven, hobbel je erachter aan. Klinkt dat nog even romantisch?
follow your feelings
Okay - hoe moeten we dan ons leven leiden, hoor ik je zeggen. Geen nood, want ook daar heeft het leuzen potje een leuke kreet voor: follow your feelings. Luister naar je hart en ga dát achterna - vrijwel het tegenovergestelde van go with the flow. Zo laat je niet de dingen over je heen komen, maar ga je achter jouw emoties en verlangens aan. Beter toch? Nah, niet zo snel.
Het is waar dat de passieve houding van 'go with the flow' plek maakt voor een actievere houding. Maar, emoties en verlangens zijn net zo ongedefinieerd als ‘de flow’. Denk maar eens na over hoe jij vijf jaar geleden dacht of voelde. Grote kans dat je jezelf voor je hoofd slaat voor de dingen die je toen dacht - ik in ieder geval wel. En wat dacht je van vorig jaar, had je toen dezelfde gevoelens bij onderwerpen? Ik niet. Sterker nog, vorige week voelde ik mij nog heel anders over dingen dan dat ik nu doe. Waarom? Omdat gevoelens heel onvoorspelbaar zijn.
Het is heel logisch dat jouw gedachten en dus gevoelens over een onderwerp veranderen wanneer je nieuwe informatie hierover krijgt. Met gevoelens blijft het hier echter niet bij; ze zijn veel veranderlijker dan dat. Zo kan ik vandaag iets heel stom vinden, maar kan ik volgende week mij daar weer heel anders over voelen. En iets waar ik mij nu boos over maak, kan ik aan het einde van de dag weer begrip voor hebben.
Zo verandert hetgeen dat ik verlang ook constant. Ik vergeet het simpelweg met een paar dagen - of als ik het eindelijk heb, geeft het voldoening voor een paar uur en wil ik daarna weer iets anders. Het is niet zo dat ik dan niet weet wat ik wil, emoties - en dus verlangens - gaan gewoon hun eigen weg.
Dit gegeven is niet nieuws onder de zon. Schopenhauer omschreef dit al met 'de wil'. Hij wist hoe sterk emoties en verlangen zijn. Maar, hij wist ook hoe irrationaliteit ze zijn, en daarmee eigenlijk alleen maar een belemmering vormt. Zo is het nooit genoeg en zal het nooit tot een eindoordeel komen. Bedenk maar eens hoe vaak jouw emoties al op één dag veranderen.
Emoties als leidraad gebruiken, is dus gewoon niet te doen. Daarbij verlangen emoties vaak niet het juiste. Zo wil ik niet.. En zodra het moeilijk wordt, wil ik al helemaal niet doorzetten. Emoties zijn kortzichtig. Jouw leven - dat longterm is - botst met die korte spanningsboog.
Het ironische is dat 'go with the flow' een anti-gif probeert te zijn door de wil te verdoven met tevredenheid. De werkelijkheid is dat het ene gif simpelweg plaats maakt voor het andere. Uiteindelijk is go with the flow een verkapte versie van follow your feelings. je overlaten aan de flow van het leven, gaat gepaard met je overgeven aan je eigen emoties. Het is.
Zelfs als je het wilt, kunnen emoties en verlangens niet geheel overboord worden gegooid. Ik geloof ook niet dat dat moet; het is immers hetgeen dat ons mens maakt. Niet te vergeten dat het enigszins hypocriet zou zijn van mij, aangezien ik als kunstenaar niks anders doe dan op iemands emotie in te spelen 😜. Emoties ervaren en dingen verlangen op zichzelf is dus niet slecht. Het gevaar zit er echter in wanneer het wordt verheft tot het grootste goed in het leven. Verlangens en emoties draaien al snel om het ‘nu’. Dat constant bevredigen gaat op een gegeven moment mis. het is nooit genoeg waardoor een burn-out op de loer ligt. Jouw leven - wat longterm is - gaat dus vroeg of laat botsen met die korte spanningsboog.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Arthur_Schopenhauer#Wil_en_voorstelling
wat dan wel??
Ik hoop dat ik je tot zover geen existentiële crisis heb bezorgd - of misschien juist wel. Het doel van deze blog is om uit de aannemelijkheid te stappen om juist zelf na te denken over het leven. Als een mini existentiële crisis daarvoor zorgt, lijkt mij dat nog niet zo slecht 😜.
Het leven is immers veel gecompliceerder, en bovenal veel waardevoller dan een catchy lijfspreuk kan uitdrukken.
Zo zijn ‘follow your feelings’ en ‘go with the flow’ uiteindelijk gewoon makkelijke excuses om niet te hoeven nadenken over het leven. Met als mooie bijkomstigheid dat het een goede manier om is God uit the picture te houden.
Zo stelde ik aan het begin stelde ik al dat als er inderdaad ‘iets’ is dat ervoor zorgt dat ons leven wordt geleid, datgeen autoriteit heeft. Het moet een bewustzijn en logica hebben om persoonlijke keuzes te maken. Klinkt best wel als God, toch? Maar in plaats van te zeggen dat God de dingen in handen heeft, wordt het een flow genoemd. In plaats van te zeggen dat we God moeten volgen, worden emoties op die plek gezet.
Waarom? Simpel, het klinkt leuker en geeft bovendien een excuus om geen verantwoordelijkheid aan God te hoeven afleggen. Probleem is alleen dat een flow of emoties de plaats van een autoriteit niet kunnen vervangen. Een flow is niet persoonlijk zoals God, en zo zijn gevoelens niet stabiel zoals God. Als je jouw leven in iemands handen wil leggen, dan is God toch echt de beste oplossing.
Uiteraard is er nog de optie om te stellen dat je jouw leven nergens aan over laat, maar uiteindelijk komt dat alsnog neer op jezelf en dus op jouw emoties en verlangens. Mogelijk dat er meer redenering bij komt kijken dan ‘follow your feelings’, maar emoties kunnen niet geheel worden losgekoppeld. Overal waar we in geloven - of juist niet in geloven - komt met een emotionele laag. Hoe graag we ook willen, mensen zijn geen reason machines. Ondanks dat hoop ik wel dat deze blog dingen aan het denken zet.
Ik kan dan wel niet geheel overtuigen, maar ik hoop wel aan het denken te zetten en een ander perspectief te bieden. Ook wel some food for thought, om maar meteen aan te geven dat ik geen haat heb op alle uitspraken ;).
Helaas zie ik dat mensen steeds minder bewust zijn van de wereld om ons heen en dingen voor aannemelijk nemen. Vandaar dat ik zaken aan de kaak stellen en bewust maken. En dat blijf ik ook doen. Zoals ik in de intro schreef, is dit de eerste blog in een reeks waarin ik de huidige cultuur bespreek onder de naam ‘cultured’. Vond je dit dus interessant, houd dan vooral je ogen open voor de aankomende blogs!